| TÜRKÄ°YE`DE DEMÄ°R ÇELÄ°K SANAYÄ° KURMAK Ä°ÇÄ°N YAPILAN Ä°LK ÇALIÅžMALAR |
Türkiye`de ekonomik ilkeler içinde demir çelik sanayi kurulup kurulmayacağının incelenmesine, 1925 yılında Ä°ktisat Vekaleti tarafından baÅŸlanmıştır.
1925, yılında, bir taraftan petrol yataklarının incelenmesi için Lüksemburg`lu Dr. Lucius, diÄŸer taraftan kömür ve demir cevherini incelemek için de Avusturya`dan Leopen Maden Mektebi profesörlerinden Dr. Granigg getirilmiÅŸtir.
Dr. Granigg, Türkiye`de demir çelik sanayi kurmaya elveriÅŸli demir cevherinin bulunup bulunmadığını, maden kömürlerimizin demir çelik sanayinde kullanılacak kok kömürü yapımına elveriÅŸli olup olmadığını, demir çelik sanayinin ekonomik bir ÅŸekilde Türkiye`nin neresinde kurulması gerektiÄŸini incelemek üzere görevlendirilmiÅŸtir.
Dr. Granigg`in çalışmaları sırasında Ticaret Vekaleti`nde bir Genel Müdürlük kurularak uzmanlara madenlerimiz incelettirilmiÅŸ, Belçika`da Maurice ve Almanya`da Koppers firmalarında kömürlerimizin koklaÅŸma testleri, Lüksemburg`da Medinger`de demir cevherinin analizleri yaptırılmıştır. Ancak, bu çalışmalara devam edilmemiÅŸ ve demir çelik sanayinin kuruluÅŸu 1928 yılına kadar gündeme gelmemiÅŸtir. |
 |
|
1928 yılı baÅŸlarında Erkan-ı Harbiye`de bir toplantı yapılarak Demir Çelik Sanayinin durumu yeniden incelenmiÅŸ ise de bütçeye ödenek konulmadıgından Demir Çelik Sanayinin kurulması iÅŸi ikinci kez karara baÄŸlanamamıştır.
Türkiye`de Demir Çelik Sanayinin kurulması çalışmalarına 1932 yılında Rus heyetinin incelemeleri ile baÅŸlanmıştır. Heyetin verdiÄŸi raporda, 1929-1930 yılları gümrük istatistiklerine göre yılda 150.000 ton demire sürüm bulunabileceÄŸi, gelecekteki ihtiyaç da düÅŸünüldüÄŸünde 300.000 ton/yıl üretim yapacak yüksek fırınlara gereksinim duyulacağı, yüksek fırınların iÅŸletilmesi için kurulacak kok fabrikasından da kimya sanayi bakımından çok önemli yan ürünler elde edileceÄŸi, ağır sanayi merkezi çevresinde kurulacak sülfirik asit ve diÄŸer yan sanayinin ekonomik olacağı saptanmıştır. |
Nihayet, ağır demir sanayinin kuruluÅŸ yerinin tespiti ve diÄŸer sorunların incelenmesi için, Sümerbank ve Erkan-ı Harbiye birlikte incelemelerde bulunarak Birinci Sanayi Planı`nında yer alan ağır demir sanayinin kesin olarak kurulmasına karar verilmiÅŸtir. KuruluÅŸ yeri için KARABÜK yöresini uygun bulmuÅŸlardır.
Türkiye`de ağır demir sanayinin ( Demir Çelik Sanayinin ) kurulmasına dair kanun 17 Mart 1926 yılında kabul edilerek 29 Mart 1926 tarihli 334 sayılı Resmi Gazetede, 786 No.lu Kanun olarak yayınlanmıştır.
Demir Çelik Sanayinin kurulması için 1925 yılında incelemelere baÅŸlanmasından sonra, bu sanayi için uygun bir yerin seçilmesi sorunu ile de ilgilenilmiÅŸ ve zaman zaman deÄŸiÅŸik fikirler öne sürülmüÅŸtür.
Bu konuda, Amerika`lı iktisatçılar ve Rus heyeti incelemeleri ve SÜMERBANK ile ERKAN-I HARBÄ°YE mümessillerinden bir kurul çalışmaları sonrası Demir Çelik Sanayi kuruluÅŸ yeri için, maden kömürü havzasına yakın olan "KARABÜK" seçilmiÅŸtir.
Karabük`ün seçiliÅŸ nedenleri olarak ÅŸunlar gösterilmektedir.
a) Maden Kömürü havzalarına yakınlık
b) Demiryolu güzergahı üzerinde oluÅŸu
c) Yörenin iÅŸçi yerleÅŸmesine uygun oluÅŸu
d) Jeolojik bakımdan ağır endüstri kurulmasına elveriÅŸli oluÅŸu. |
10 Kasım 1936 tarihinde Ä°ngiliz Hükümeti ile imzalanan 2,5 milyon Sterlinlik bir kredi anlaÅŸması üzerine H.A. Brassert firmasına ihale edilen tesislerin temeli; 3 Nisan 1937`de zamanın BaÅŸvekili Ä°smet Ä°NÖNÜ tarafından atılmıştır. Yer olarak ise Zonguldak Ä°linin Karabük Köyünde Filyos Irmağının kolları olan SoÄŸanlı ve Araç Çaylarının birleÅŸtiÄŸi alanda ki geniÅŸ çeltik tarlaları seçilmiÅŸtir. Böylece Karabük`te çeltik tarımından çelik sanayiine dönülerek Türkiye`nin ilk ağır sanayi hamlesi baÅŸlatılmış oldu.
1 Mart 1938`de teknolojik montaj çalışmalarına baÅŸlanılan ülkemizin ilk entegre demir çelik tesisleri, kurucu Ä°ngiliz firması uzmanları ile birlikte, Türk mühendis, |
|
 |
teknisyen ve iÅŸçilerinin azami gayretli çalışmaları sayesinde 2 yıl gibi kısa bir sürede tamamlanarak, 6 Haziran 1939`da Kuvvet Santralinin iÅŸletmeye alınmasına müteakip, diÄŸer tesisler de peyderpey iÅŸletmeye alınmışlardır.
3 Nisan 1937`de temeli atılarak kurulan Demir Çelik Fabrikaları 13.05.1955 tarihine kadar Sümerbank`a baÄŸlı “Demir Çelik Fabrikaları Müessese MüdürlüÄŸü” adı altında çalışmıştır. Müessese, 13.05.1955 tarih ve 6559 sayılı kanunla bağımsız bir KÄ°T durumuna gelmiÅŸ ve “Türkiye Demir ve Çelik Ä°ÅŸletmeleri Genel MüdürlüÄŸü” adını almıştır.
21.06.1955 tarihinde Etibank`ın bir müessesesi olan DivriÄŸi Demir Madenlerini de bünyesine alan ve Genel Müdürlük olarak faaliyet gösteren Karabük Demir Çelik Fabrikaları bünyesinde deneyimli montaj elemanları da yetiÅŸtirerek Türkiye`de ağır sanayiinin, Erdemir ve Ä°sdemir`in kurulmasına da öncülük etmiÅŸtir. |
|
Hızlı Erişim
